Monday, 04 January 2016 / Published in ข่าวสาร สาระ

Shelf Life – ศัพท์น่ารู้เกี่ยวกับ อาหารเสริมและเครื่องสำอาง

SHELF LIFE

ถ้าคุณเป็นคนที่สนใจเกี่ยวกับอาหารเสริม , ยา , เครื่องสำอาง คงเคยได้ยินกันบ่อยๆกับคำว่า Shelf Life หรือ อายุการเก็บของผลิตภัณฑ์

นิยามของอายุการเก็บผลิตภัณฑ์ อายุผลิตภัณฑ์ (Shelf life) หมายถึง สภาวะต่างๆ ที่ใช้ในการแปรรูปและการเก็บอาหาร อาจมีผลต่อ คุณภาพของอาหารภายหลังการเก็บในช่วงเวลาหนึ่ง โดยลักษณะทางคุณภาพเมื่ออยู่ในสภาวะที่ไม่ต้องการ อาจมีหนึ่งลักษณะหรือมากกว่าที่ระบุว่า อาหารนั้นไม่เหมาะสําหรับการบริโภค และกล่าวได้ว่าอาหารนั้นหมดอายุการเก็บ (รุ่งนภา, 2548) นอกจากนี้ อายุการเก็บผลิตภัณฑ์ยังหมายถึงระยะเวลา ที่คุณสมบัติของอาหารยังคงเป็นที่ยอมรับได้ของลูกค้า ผู้ผลิตอาหารต้องรับผิดชอบว่าอายุการเก็บผลิตภัณฑ์ของตนนั้นต้องไม่สั้นกว่าวันหมดอายุ (Expiring Date) ที่ประทับไว้บนผลิตภัณฑ์ (Martins et al., 2008)

ความสำคัญของการหาอายุผลิตภัณฑ์ สัตว์น้ำสดและเก็บรักษาผลิตภัณฑ์จากสัตว์น้ำเป็นส่วนหนึ่งที่ตลาดทั่วโลกให้ความสำคัญ นอกจากนี้ผลิตภัณฑ์จากปลายังเกิดการเน่าเสียได้ง่าย (Xian-shi et al., 2004) ทำให้ผลิตภัณฑ์นั้นๆ ไม่เป็นที่ต้องการของผู้บริโภค การพัฒนาวิธี การเก็บรักษาผลิตภัณฑ์หรือการแปรรูปจึงเป็นสิ่งสำคัญเพื่อให้ผลิตภัณฑ์ชนิดนั้นๆ สามารถเก็บรักษาได้นานและเพิ่มมูลค่าให้กับตัวผลิตภัณฑ์นั้นๆ ได้ เมื่อได้ผลิตภัณฑ์ที่ต้องการแล้ว สิ่งสำคัญที่จะทำให้ผู้บริโภคยอมรับผลิตภัณฑ์อีกอย่างหนึ่ง คือ อายุการเก็บผลิตภัณฑ์ เนื่องจากจะทำให้ผู้บริโภคสามารถ ทราบวันเดือนปีที่สามารถเก็บผลิตภัณฑ์นั้นๆ ได้ การศึกษาอายุการเก็บ คือ เพื่อคงคุณภาพผลิตภัณฑ์ที่เหมาะสมในช่วงเวลาที่ต้องการภายใต้สภาวะการเก็บ และการขนส่งหนึ่งๆ โดยอายุการเก็บของอาหารต่างๆ มีความแตกต่างกัน และขึ้นอยู่กับ สภาวะการแปรรูปต่างๆ ในโรงงาน (HACCP, GMP) และอุณหภูมิ การเก็บ (รุ่งนภา, 2548)

คุณภาพของผลิตภัณฑ์ โดยปกติแล้วการเปลี่ยนแปลงในขณะเก็บรักษาเป็นสิ่งที่ไม่พึงประสงค์ เพราะทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงลักษณะ ปรากฏ ความคงตัว กลิ่นรส กลิ่นและเนื้อสัมผัส การเปลี่ยนแปลงดังกล่าวมีความสำคัญมากในการวิเคราะห์อายุการเก็บผลิตภัณฑ์ คุณลักษณะทางประสาท สัมผัสของอาหารทุกชนิดจะเปลี่ยนไปเมื่อเก็บรักษา อาจเกิดขึ้นได้เร็วมาก เช่น ในผลิตภัณฑ์สด เป็นต้น หรืออาจเกิดขึ้นได้ช้ามาก เช่น อาหารกระป๋อง เป็นต้น อายุการเก็บผลิตภัณฑ์เป็น ค่าที่ประมาณได้ยาก เนื่องจากถ้าใช้วิธีทดสอบอายุการเก็บตามหลักการคือ บรรจุอาหารตามเงื่อนไขการผลิต ตั้งไว้ในสภาวะที่ ต้องการ หาค่าอายุการเก็บจริง กำหนดค่าช่วงเวลาของการทดสอบแล้วนำตัวอย่างอาหารมาตรวจวัดค่าตัวแปรที่ใช้เป็นดัชนีชี้วัดคุณภาพ ติดตามดูเวลาเก็บ เท่าใดที่ทำให้อาหารที่บรรจุเสื่อมสภาพ แต่การทดลองดังกล่าวให้เวลายาวนานและหากต้องการตรวจผลิตภัณฑ์ในปริมาณมาก เวลาที่ใช้ในการทดลองใน แต่ละสภาวะจะเพิ่มมากขึ้นและในทางอุตสาหกรรมไม่สามารถรอผลการทดลองยาวนานได้ ดังนั้นจึงมีการทดลองในสภาวะเร่ง โดยทดสอบการเก็บตัวอย่าง ผลิตไว้ที่อุณหภูมิสูง ซึ่งเรียกว่า การทดสอบในสภาวะเร่ง (Accelerated Shelf Life Test, ASLT) (อัมพวา, 2550)

Shelf Life

เนื่องจากเห็นว่าสาวๆหลายคนจะสับสนและสงสัยเรื่องอายุการใช้งาน หรือ shelf life ของสกินแคร์และ เครื่องสำอาง

รูปตัวอย่างสัญลักษณ์ที่บ่งบอกอายุการใช้งานของผลิตภัณฑ์นั้นๆ

หรือบางทีข้างกล่อง หรือที่ตัวบรรจุภัณฑ์จะมีเขียนไว้ว่า
MFD …. = Manufactured Date = วันที่ผลิต
Exp Date = Expiry Date = วันหมดอายุ

ทั่วๆไปแล้วผลิตภัณฑทั้ง skincares ต่างๆ และ cosmetics จะมี shelf life ไม่เกิน 3 ปี

ตัวอย่างการนับคร่าวๆ

สมมติ ผลิต Jan 2004
กรณีที่ 1 ถ้าไม่เคยเปิดมาเลย (ครีมไม่มีโอกาสสัมผัสกับอากาศ)
ก็จะสามารถนำมาใช้ได้ไปจน Dec 2007

กรณีที่ 2 เปิดใช้ครั้งแรก หรือมีการเปิดดม หรืออะไรก็แล้วแต่ที่ทำให้ครีมสัมผัสกับอากาศ
ก็จะมีอายุการใช้งานเฉลี่ย 12 เดือน นับจากวันที่เปิดฝาครั้งแรก
สมมติเปิดฝามาดม Sep 2005 ก็จะใช้ได้จนถึง Aug 2006
ครีมบางตัวอาจจะอยู่ได้ถึง 18 เดือน แต่ก็มีน้อยมาก (ให้นับแบบเดียวกับข้างบน)

แต่!

จะมีครีมบางตัวที่มี shelf life สั้นกว่านั้น รวมไปถึงเครื่องสำอางต่างๆด้วย โดยเฉพาะที่มีลักษณะเป็นของเหลว

เช่น
– มาสคาร่า 3-6 เดือนหลังจากสัมผัสอากาศครั้งแรก (และ 2 ปีจากวันผลิตถ้าไม่มีการเปิดใช้)
– รองพื้นชนิดครีม หรือแบบเหลว 12-18 เดือน (และ 2 ปีจากวันผลิตถ้าไม่มีการเปิดใช้)
– บลัชออนชนิดครีม แบบเหลว หรือแบบสติ๊ก 12 เดือน (และ 2 ปีจากวันผลิตถ้าไม่มีการเปิดใช้)
– คอนซีลเลอร์ 6-12 เดือน (และ 2 ปีจากวันผลิตถ้าไม่มีการเปิดใช้)

ทั้งนี้ทั้งนั้นองค์ประกอบสำคัญอีกส่วนหนึ่งก็คือ อุณหภูมิและวิธีการเก็บค่ะ
ถ้าเก็บในที่ร้อน และถูกแสงแดดส่องโดยตรงก็จะทำให้ผลิตภัณฑ์ตัวนั้นๆเสื่อมสภาพไวขึ้นด้วย

What is the Shelf Life of Vitamins and Supplements?

สำหรับอาหารเสริม Shelf Life ก็คล้ายๆกับเครื่องสำอาง แต่โดยมากแล้วสามารถมีอายุยืนยาวได้นานกว่าหากเก็บอย่างดี ในอุณหภูมิที่เหมาะสม

One of the most frequent questions that comes to mind for me when storing anything is “What is the Shelf life of this product?”

The following information comes from jigsawhealth and answers several questions. I will be including snippets directly from this site.

Expiration dates are extremely conservative. All vitamins start to break down the day they are manufactured. Vitamins deteriorate at different rates, so manufacturers will beef up the strength of some vitamins that tend to deteriorate faster, in order to hit the listed strength at the time of expiration.

Keep vitamins in their original containers. Some vitamins come in dark glass bottles or opaque containers. They are packaged this way to minimize vitamin breakdown due to light.

Keep vitamins away from humidity and heat. Commonly, there’s a tendency to store vitamins in either the bathroom or the kitchen for easy access. These are actually not ideal locations because these rooms have higher humidity and heat levels than other rooms in the house. A bedroom drawer or linen closet would be a better location to preserve vitamin strength.

Beyond the Expiration Date Stored properly, vitamins can last four or five years, although the conservative recommendation is that they can easily last two years. Taking vitamins beyond their expiration date is generally safe. The only difference is that you may lose potency over time, so taking extremely old vitamins may not give you the desired results that you’re trying to achieve. But in case you have doubts, some vitamins have been known to last 10 years or longer without losing their label strength.